Door: Patricia Piay (Future Communication)
Wim Tijssen schreef samen met Piet de Nijs twee boeken over de nieuwe wet, werkt als senior adviseur Omgevingswet bij de gemeente Tilburg en geeft workshops en cursussen bij de Academie voor Openbaar Bestuur. Hij geeft ons een duidelijke visie op het gedachtengoed achter de Omgevingswet. Ook vertelt hij over de grotere verantwoordelijkheid van de samenleving en dat een participatieproces met de omgeving parallel zou moeten lopen aan alle andere processen in de ontwikkeling van beleid of een gebiedsopgave.
Wat is uw drijfveer geweest om te gaan schrijven over de omgevingswet?
“Ik wil bijdragen aan een dialoog over de Omgevingswet als veranderopgave in plaats van een juridische discussie. Daarmee zouden we de Omgevingswet te kort doen en degraderen tot een zgn. ‘transponeringstabel’. De invoering van de Omgevingswet is een dialoog over hoe ruimtelijke besluiten aan te vliegen. Zoals Eva Wolf in haar proefschrift ‘De waarde van weerstand’ (2017) omschreef, zijn ook positieve kanten aan conflicten tussen overheid en omgeving. We zouden ons meer moeten focussen op de relatie tussen beiden, dan gelijk op de inhoud met elkaar een discussie aan te gaan. Wat nu nog vaak gebeurt in de alledaagse praktijk.”
Wat is de grootste verandering die de omgevingswet met zich mee gaat brengen?
“Dat het een gedeelde verantwoordelijkheid is voor de fysieke leefomgeving van samenleving en overheid. De overheid is niet meer alleen verantwoordelijk en het publiek en de markt zou niet meer alles op het bordje van de overheid moeten leggen, maar zelf verantwoordelijk moeten zijn.”
Voor wie zal deze verandering het grootst zijn? En wie merkt er niets van?
“Uiteindelijk raakt de Omgevingswet iedereen. In eerste instantie de overheid in relatie tot de initiatiefnemer en de betrokkenen. Zo wordt langzamerhand de kring groter.”
Wat betekent de omgevingswet voor bouwbedrijven in de praktijk?
“Bouwbedrijven zullen ook meer hun verantwoordelijkheid moeten nemen voor veranderingen in de fysieke leefomgeving en de participatie. Zij staan met de poten in de klei.”
“De maatschappij krijgt een grotere verantwoordelijkheid voor de fysieke leefomgeving. Met de vinger wijzen naar de overheid kan niet meer.”
Hoe kan communicatie bijdragen aan een succesvolle implementatie en gebruik van de Omgevingswet?
“We moeten de Omgevingswet niet wegzetten als een ‘wet’, maar in een breder perspectief plaatsen, namelijk als een fundamentele verandering in de verhouding tussen de overheid en de samenleving waarbij een groter beroep wordt gedaan op de samenleving. De Omgevingswet is veel groter dan alleen een wet. Zoals minister Melanie Schultz terecht opmerkte is het succes van de Omgevingswet voor 80% afhankelijk van de cultuur en voor 20% van de regels.”
Welke rol ziet u voor participatie in de nieuwe wetgeving?
“Participatie is geen kwestie van afvinken, maar moet in het DNA van de ambtenaar zitten. Participeren is niet reageren op, maar van meet af aan meedenken en doen. Helaas lees ik nog steeds artikelen over participatie onder de Omgevingswet waarin participatie wordt gezien als iets dat 'buiten' het eigenlijke planvormings- en/of vergunningsverleningsproces valt. In de geest van de nieuwe wetgeving is participatie juist het vertrekpunt. Alleen dan levert het meerwaarde op voor besluiten over de fysieke leefomgeving in de vorm van plannen of vergunningen. Gelukkig zie ik echter ook een verandering in het denken over de functie van participatie. Het is niet meer de overheid die eerst alles -juridisch en planologisch- uit denkt voordat de omgeving mee kan denken. Ook een initiatiefnemer wil verantwoordelijkheid dragen voor onze leefomgeving. Zo komt het voortouw komt steeds meer te liggen bij de samenleving.”
“In de geest van de nieuwe wetgeving is participatie juist het vertrekpunt. Alleen dan levert het meerwaarde op voor besluiten over de fysieke leefomgeving in de vorm van plannen of vergunningen.”
Wat is nog nodig om de omgevingswet tot een succes te kunnen maken?
“De bereidheid om OM TE DENKEN met een open mind set in combinatie met het feit dat de fysieke werkelijk meerdimensionaal is en niet alleen een bestuurlijke dimensie.”
Nieuwsgierig geworden? Lees meer in de boeken van Wim Tijssen:
· De Omgevingswet als veranderopgave
· De Omgevingswet